Liberalizmin Dayanışma Yanlısı Savunusu: Ahmet Ağaoğlu’nda Durkheim Tesiri

  • Nuri Nuri (Müəllif) İstanbul Üniversitesi Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Din Sosyolojisi Bölümü Doktora Öğrencisi
Türk düşünce tarihinde önemli bir yere sahip olan Ahmet Ağaoğlu, Cumhuriyet’in ilanını müteakip siyasi, idari ve fikri bakımdan önemli roller üstlenmiş bir şahsiyettir. Ağaoğlu Ahmet Bey Azerbaycan’da doğmuş, erken dönemlerde Azerbaycan-İran ve İslâm âlemi üzerine imal-i fikir etmiştir. Fransa ve ardından Türkiye’de hayatına devam eden Ahmet Bey Ağaoğlu, Türk siyasi ve entelektüel hayatında derin iz bırakmıştır. Ağaoğlu hukukçu, milletvekili, fıkra yazarı, gazeteci, tenkitçi gibi pek çok sıfatı haizdir. Ahmet Ağaoğlu, her şeyden önce bir fikir adamıdır. Azerbaycan ve Türkiye’nin şartları her daim zaman aydın ile siyaset arasındaki mesafeyi ‘uzaktan merhaba’ halinden öteye taşımaya teşvik etmiş. Bu yüzden Ağaoğlu Ahmet Bey, fikri mesaisinin büyük kısmını siyasete ve cemiyet işlerine ayırmıştır. Zira O, bilfiil siyasetin içinde değilse de, siyasete dair merakı canlı tutan şartlara doğmuş ve siyasete kayıtsız kalamamıştır. O ve çağdaşı pek çok Türk Müslüman aydın için Rusya dâhilinde geleneksel bir cemaat varlığını idame ettirmek izmihlal demekti. Bu yüzden muasırlaşma yolunda Çarlık içerisinde kültürel, siyasi, iktisadi ağırlık oluşturmak ve millet şuuru kazanmak üzere seferber olmuş aydın zümresinin temsilcileri arasında yer almayı tercih etmişti. Bu zümreye hâkim kanaat geleneği sigaya çekmekti. Zira geleneğe bağlı kalmak, hem hâkim siyasal güç karşısında mağlup olmaktan kurtarmayacaktı hem de Türk-Müslüman ahaliyi enformatik-kültürel araçları, iktisadi faaliyeti kullanarak yekpare olmaktan alıkoyacaktı. Türkler için ‘eski hâl muhal, ya yeni hâl veya izmihlal’ idi. Bu minvalde kadın hakları, maarif, neşriyat ve fert ile tecessüm eden yeni bir fert kategorisi ve hayat telakkisi gündeme gelmişti.
Referanslar

Ağaoğlu, Ahmet. Devlet ve Fert. İstanbul: Sanayi-i Nefise Matbaası, 1933.

Ağaoğlu, Ahmet. Hukuk-i Esasiye. Ankara: y.y., 1926.

Ağaoğlu, Ahmet. İhtilal mi, İnkılap mı?. Ankara: Aladdin Kıral Basımevi, 1942.

Ağaoğlu, Ahmet. Üç Medeniyet. İstanbul: Doğu Kitabevi, 2013.

Durkheim, Émile. Toplumsal İşbölümü. çev. Özer Ozankaya. İstanbul: Cem Yayınevi, 2006.

Heywood, Andrew. Siyaset, çev. Kollektif. Ankara: Adres Yayınları, 16. Baskı, 2015.

Özcan, Ufuk. Ahmet Ağaoğlu ve Rol Değişikliği, Yüzyıl Dönümünde Batıcı Bir Aydın. İstanbul: Kitabevi Yayınları. 2010.

Rousseau, Jean-Jacques. Toplum Sözleşmesi. çev. Vedat Günyol. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2012.

Shissler, Ada Holly. İki İmparatorluk Arasında Ahmet Ağaoğlu ve Yeni Türkiye.

çev. Taciser Ulaş Belge. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2005.

Sakal, Fahri. Ağaoğlu Ahmet Bey. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1999.

Ağaoğlu, Ahmet. “Devlet ve Fert”, Milliyet (25 Mayıs 1926).

Ağaoğlu, Ahmet. “Doğu ve Batı”, Cumhuriyet (10 Eylül 1935).

Ağaoğlu, Ahmet. “Terbiye Amaçlarından Bir Tanesi”, Cumhuriyet 29 Ocak 1935.

Ağaoğlu, Ahmet. “Yeni Nesil Arasında”, Cumhuriyet (4 Mart 1935) Bellamy, Richard. “Liberalism”. Contemporary Political Ideologies, ed. Roger.

Eatwell, Anthony Wright. 23-49. London: Pinter. 1993. Erişim Tarihi: 29 Temmuz 2019. http://www.uop.edu.pk/ocontents/Book%20Contemporary%20Political%20%20Ideologies.pdf

Berzeg, Kazım. “Liberalizm Üzerine Çeşitlemeler”. Yeni Türkiye Dergisi 28 (Ocak-Şubat 1999), 595-624.

Berktay, Fatmagül. “Liberalizm: Tek Bir Teorik Pozisyona İndirgenmesi Olanaksız Bir İdeoloji”. Modern Siyasal İdeolojiler. der. Birsen Örs. 47-114. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2007.

Cladis, Mark S. “Durkheim’s Communtarian Defense of Liberalism”. Soundings: An Interdisciplinary Journal 72/2-3 (Summer Fall 1989), 275-295. Erişim 18 Ağustos 2019. https://www.jstor.org/stable/41178478

Cotterrell, Roger. Émile Durkheim: Justice, Morality and Politics”, ed. R. Cotterrell, Queen Mary School of Law Legal Studies Research 57(2010), 11-24.

Erdoğan, Mustafa. “Liberalizm ve Türkiye’deki Serüveni”. Modern Türki- ye’de Siyasi Düşünce: Liberalizm, ed. Murat Yılmaz. 7/23-40. İstanbul: İletişim Yayınları, 2005.

Haklı, Salih Zeki. “Erken Dönem Cumhuriyet’te Ahmet Ağaoğlu’nun Ke- malizm’i Liberal Perspektiften Yorumlama Çalışmaları”. Liberal Düşünce 23/90 (2008), 35-57.

Özavcı, Hilmi Ozan. “Düşünce Tarihi Merceğinden Türkiye’de Libera- lizm”. Doğu Batı Dergisi 57, (Mayıs-Haziran-Temmuz 2011), 137-175.

Logue, William. “The ‘sociological turn’ in French liberal thought”. French Liberalism from Montesquieu to the Present Day. ed. Raf Geenens, Helena Rosenb- latt. 233-251. Cambridge: Cambridge University, 2012.

Marske, Charles E. “Durkheim’s ‘Cult of Individual’ and the Moral Re- constitution of Society”. Sociological Theory 5/1 (Spring, 1987), 1-14. https:// doi.org/10.2307/201987.

Tiryakiyan, Edward A. “Emile Durkheim”. çev. Ceylan Tokluoğlu. Sosyolo- jik Çözümlemenin Tarihi. Ed. Tom Bottomore ve Robert Nisbet. 213-265. İstan- bul: Kırmızı Yayınları, 2010.

Ümumilikdə 26 istinad var.

Cild. 1 Nömrə. 1 (2019)

Məqalə Məlumatları

  • Məqalə Növü Bildiriler
  • Təqdim Edildi avqust 28, 2019
  • Yayımlanıb sentyabr 20, 2019
  • Nömrə Cild. 1 Nömrə. 1 (2019)
  • Bölmə Bildiriler
  • Fayl Yükləmələri 3
  • Abstrakt Baxışlar 10
  • Paylaş
Endirmə datası hələ yoxdur.
Necə istinad edilir?
Liberalizmin Dayanışma Yanlısı Savunusu: Ahmet Ağaoğlu’nda Durkheim Tesiri. (2019). Scholarya Təbii Və Fiziki Elmlər Simpoziumu, 1(1), 360-378. https://ocs.scholarya.com/naturalsciences/article/view/157